Gesprek met Floor Roduner, wethouder gemeente Haarlem
Hoe help je jongeren die gebukt gaan onder problematische schulden en verstrikt raken in een moeras van schuldeisers? De gemeente Haarlem boekt veelbelovende resultaten met de nieuwe, integrale aanpak NewFuture. Wethouder Floor Roduner is boegbeeld van de aanpak en vertelt over de werkconferentie ‘Een nieuwe toekomst voor jongeren met schulden’ op maandag 23 maart. Hier delen professionals, ervaringsdeskundigen en wetenschappers innovatieve manieren om jongeren uit een problematische financiële situatie te helpen.
Schuldenproblematiek onder jongeren is een omvangrijk probleem. Volgens het Nibud komen jongeren vaker geld tekort naarmate ze ouder worden. Meer dan de helft van de jongeren tussen de 18 en 27 jaar heeft schulden. In Haarlem gaat het om 2.800 jongvolwassenen, waarvan een op de zes kampt met problematische schulden. De top drie schuldeisers zijn zorgverzekeraars, telecomaanbieders en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).
Schulden hebben een enorme impact op het leven; ze kunnen leiden tot gezondheidsklachten, het functioneren op werk en de studie verstoren. De kans op verslaving, depressie of problemen met justitie wordt vergroot. En dat in een levensfase waarin jongeren moeten investeren in hun toekomst.
Tussen wal en schip
De beweegredenen om jongeren met schulden te helpen, zijn duidelijk. Maar veel gemeenten worstelen met de juiste aanpak. Huidige interventies zijn weinig effectief en jongvolwassenen worden niet goed geholpen vanuit de bestaande wetgeving. De Participatiewet zet in op het behalen van startkwalificaties tot 27 jaar. Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is een meerjarig vast inkomen nodig.
Roduner signaleert nog een complicatie. “Schuldeisers zijn bij jongeren vaker terughoudend met het treffen van regelingen in de hoop dat hun inkomsten nog zullen stijgen. Door oplopende problematiek staan jongeren er veelal alleen voor. Studeren of werken lukt vaak niet of niet meer. Het letterlijke en figuurlijke veilige dak boven het hoofd valt weg. Als samenleving hebben we er groot belang bij om dit probleem op te lossen, zodat de jongeren duurzaam financieel zelfredzaam worden en hun leven kunnen opbouwen.” Dit vergt echter een aanpak op maat, speciaal toegespitst op de situatie van jongeren en jonge volwassenen, en met aandacht voor onderliggende hulpvragen.
Een nieuwe integrale aanpak
De gemeente Haarlem ontwikkelde voor jongvolwassenen het NewFuture-traject. Hierin werkt de gemeente vanuit Jongerenwerk samen met partners als Centrum Jeugd en Gezin, Streetcorner Work en Leger des Heils. Jongeren worden intensief begeleid om binnen drie tot zes maanden schuldenzorgvrij en binnen drie jaar schuldenvrij te zijn. Roduner legt uit wat het verschil is met reguliere trajecten: “Kern van deze aanpak is het afkopen van schulden door de gemeente, zodat jongeren nog maar één schuldeiser hebben; de gemeente doet de schuldeisers een afkoopvoorstel en neemt de schulden over. De jongeren ontwikkelen onder begeleiding een toekomstplan en een budgetplan, zodat ze binnen drie jaar hun schuld bij de gemeente kunnen aflossen en weer kunnen werken aan een toekomst zonder dreiging van deurwaarders of incassobureaus.”
Het NewFuture-traject reikt verder dan schuldsanering en aflossing. Er wordt gewerkt aan houding en gedrag, zowel sociaal als financieel. “De jongeren worden intensief begeleid naar duurzame financiële zelfredzaamheid”, licht Roduner toe. “Door zelf een budgetplan en schuldendossier te maken, krijgen de jongeren inzicht en controle over hun eigen financiën.”
Het resultaat is verhoging van de arbeidsparticipatie van de deelnemende jongeren en verbetering van hun welzijn. Ze kunnen schulden(zorg)vrij studeren, een leer- werktraject volgen, een baan vinden of vasthouden, of begeleid worden naar een andere passende dagbesteding. Zo kunnen ze weer met vertrouwen investeren in hun toekomst.
Veelbelovende uitkomsten
De bevindingen in Haarlem zijn veelbelovend. Vijftig jongeren zijn inmiddels schuldenzorgvrij en eenzelfde aantal zit in het voortraject. “Financiële zelfredzaamheid is pas te meten op de langere termijn”, benadrukt Roduner, “maar we hebben al een aantal opmerkelijke resultaten geboekt. Deze jongeren zijn nu schuldenzorgvrij en hun schulden zelf zijn aanzienlijk verminderd, vaak tot slechts een tiende van de oorspronkelijke schuldomvang!” Inmiddels is met Velsen afgesproken dat het NewFuture-traject dit jaar ook beschikbaar komt voor tien cliënten uit deze gemeente.
Landelijke uitrol
Werkconferentie ‘Een nieuwe toekomst voor jongeren met schulden’
Een integrale aanpak is nodig voor jongeren met schulden, maar wellicht is ook nieuwe wet- en regelgeving nodig. Daarom organiseren de gemeente Haarlem en het ministerie van Binnenlandse Zaken op maandag 23 maart een werkconferentie in de Philharmonie in Haarlem.
Bewindspersonen, wetenschappers, professionals en ervaringsdeskundigen brengen plenair in kaart hoe jongeren met schuldenproblematiek kunnen worden geholpen. Aan bod komen de randvoorwaarden voor een nieuwe aanpak en welke wet- en regelgeving nodig is voor de implementatie. Na het plenaire gedeelte volgt een workshopprogramma door ervaringsdeskundige professionals en vrijwilligers die jongeren en jonge volwassen met schulden begeleiden.