Ruim drie jaar geleden begon de gemeente Zaanstad voorzichtig met het toepassen van Mobility Mentoring®. In 2017 was er een eerste pilot bij inwoners met financiële problemen en een afstand tot de arbeidsmarkt. “We zagen een positief effect van deze aanpak bij die groep en het creëerde een grotere kans op uitstroom uit de bijstand”, licht Mutluer toe. “In 2018 startten we bij het straathoekwerk en in 2019 bij jeugdteam- en wijkteamprofessionals. Uit onze aanpak bij jongeren bleek al snel dat ‘het hebben van schulden’ het grootste obstakel was binnen een groot aantal van de trajecten. Daarom ontwikkelden we in 2019 de interventie ‘Get a Grip’. Een traject bedoeld voor jongeren met schulden die geen gebruik kunnen maken van de reguliere schulddienstverlening. We kopen hun schulden op, werken aan het wegnemen van hun stress en bieden perspectief op een goede baan, een huis en goede dagbesteding. Toen ook dat succesvol bleek, hebben we besloten om er een echt programma van te maken – Saenbility.”
“Je moet oorzaken wegnemen om armoede te bestrijden”
Het programma Saenbility is gebaseerd op Mobility Mentoring®. Een aanpak waarin professionals samen met inwoners aan een structurele verbetering van hun leefsituatie werken. Hun leefsituatie, gedrag en vaardigheden staan altijd centraal en er is specifiek aandacht voor de effecten van (ongezonde) stress. Zaanstad is een van de eerste gemeenten in Nederland die deze aanpak toepast in haar dienstverlening voor inwoners met schulden. “We zagen namelijk al eerder dat stress door schulden en armoede een aantoonbaar verlammend effect hebben op het probleemoplossend vermogen van mensen”, vult Mutluer aan. “Dus we waren ervan overtuigd dat, als je armoede wil bestrijden, je dan niet alleen iets aan de gevolgen moet doen, maar dat je in de eerste plaats de oorzaken moet wegnemen die hier aan ten grondslag liggen. Mensen in armoede of met schulden hebben vaak te maken met langdurige en ongezonde stress omdat zij geen baan en/of geen geld hebben, zich niet goed voelen, het overzicht kwijt zijn.”
“De impact die de Saenbility-aanpak heeft op de jongeren met schulden is voor mij wel heel belangrijk”, benadrukt Mutluer. “Dat je letterlijk het leven van jongeren een nieuwe draai kunt geven. Daar doe je het voor. Alle jongeren die meededen aan Get a Grip kregen begeleiding volgens de Saenbility-aanpak vanuit het Straathoekwerk. Zo leerden ze bijvoorbeeld door de inzet van instrumenten als de ‘Brug naar Zelfredzaamheid’ en ‘Doel-actieplannen’ zelf hun eigen doelen en acties op te stellen en deze na te streven. Als zij een doel of actie hadden behaald dat voor hen lastig was, kregen zij een positieve waardering in de vorm van een cadeaubon. De Straathoekwerker was de ‘mentor’ die de jongere in het hele traject coachde, stimuleerde en een schouder bood om op te steunen als dat nodig was.”
Afgelopen oktober, tijdens het meerdaagse internationale Mobility Mentoring® Congres, kreeg Mutluer de Inspiratie-award. Het Mobility Mentoring® Netwerk sprak met deze award hun waardering uit. De wethouder zette zich de afgelopen jaren op allerlei podia en binnen diverse gremia als een echte ambassadeur voor het Mobility Mentoring® programma in en bracht zowel binnen Zaanstad als daarbuiten inspiratie (lees het hele juryrapport). Mutluer is bescheiden over haar benoeming: “Een award krijgen is altijd waanzinnig. Maar ik deel hem graag met de echte helden – de professionals die met de jongeren en gezinnen aan het werk zijn. Zo’n award laat ons zien dat we op de goede weg zitten en dat je daadwerkelijk andermans leven positief kunt beïnvloeden. Ik ben trots op het feit dat we als Zaanstad een van de pioniers zijn! En die rol, die handschoen, pakken we met alle liefde op.”
“Ik deel mijn Award graag met de echte helden die met gezinnen aan het werk zijn”
“Waar ik zelf inspiratie vandaan haal? Die haal je uit je eigen ervaringen als persoon, uit de verhalen die je van mensen hoort. Mensen die in kleine huizen wonen en met hun kinderen de eindjes aan elkaar proberen te knopen, terwijl ze werken. Mensen die de post niet meer openen, omdat ze het niet meer trekken en niet weten waar ze als eerste mee moeten beginnen. Die verhalen, die schrijnende verhalen, en de verhalen van mensen die met een helpende hand of de juiste ondersteuning er toch bovenop komen. Zij zijn de grootste inspiratiebron voor mij en de reden waarom we hier zo stevig op inzetten.”
Wethouder Songül Mutluer
De coronacrisis en de gevolgen hiervan voor kwetsbare inwoners is enorm. De grootste problemen verwacht Mutluer bij de groep bewoners die, door hoge vaste lasten, aan het eind van de maand niet genoeg over houden om van te leven. “En dat ondanks een inkomen boven het sociaal minimum”, verduidelijkt Mutluer. “De groep die thuis zit, zzp’er was, maar de opdrachten ziet slinken, de horecaondernemers en de flexwerkers. Ik maak me daar enorm zorgen over. Een eerste stap is denk ik bewustwording, het doorbreken van taboes. Zo zijn we in november gestart met de campagne ‘Kom jij er uit?’. Doel is het taboe wegnemen, het onderwerp zichtbaar en bespreekbaar maken, mensen wijzen op hulpmogelijkheden en hen aanmoedigen om daar op tijd gebruik van te maken. Via het project ‘Vroegsignalering’ willen we deze groep ook eerder bereiken. Op het moment dat ze betalingsachterstanden bij de woningcorporatie of zorgverzekering hebben, krijgen wij een seintje, wat ons de mogelijkheid geeft om hen te benaderen en te ondersteunen. En natuurlijk een goede opleiding en training voor de professionals om passende zorg te bieden, naast de bewoner te staan. En dat is exact wat we de komende tijd met het Saenbility-programma doen.”
“Goede opleiding van professionals om passende zorg na coronacrisis te bieden”
Voor de gemeente Zaanstad ziet Mutluer wel een grote uitdaging. “Kunnen we dit met de huidige capaciteit en financiële beperkingen in het sociaal domein blijven doen als de groep groter wordt? Ik hoop dat we ook dan vanuit de menselijke maat een grote groep mensen duurzaam uit hun benarde situatie halen, en ze weer een mooie toekomst kunnen geven. En ik hoop dat we met onze voortrekkersrol andere gemeenten kunnen (blijven) inspireren zodat ook we samen de (intergenerationele) armoede doorbreken. Ik zou dan ook tegen collega-bestuurders willen zeggen: je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden. Kijk, neem best practices over en heb lef.”
“De basis moet op orde zijn, zodat iedereen een eerlijke toekomst heeft”
Op 15, 16 en 17 maart zijn de Tweede Kamerverkiezingen. Mutluer staat op plaats 10 op de lijst van de Partij van de Arbeid. Bij voldoende stemmen wordt zij eind maart Tweede Kamerlid. Waar gaat zij zich hard voor maken de komende kabinetsperiode? “Voor de mensen. Vanuit de gedachte dat de basis op orde moet zijn, zodat zij een eerlijke toekomst hebben. Dat begint met een betaalbaar huis. Ik ga me hard maken voor de woningbouw en voor het meer toegankelijk maken van woningen. En ik ga me inzetten voor de verhoging van het minimumloon en het sociaal minimum, zodat de oorzaken van armoede kunnen worden aangepakt. Als ik ouders kan ondersteunen, bied ik daarmee ook perspectief voor kinderen. Ik vind dat elk kind een eerlijke toekomst verdient. Het is dan ook niet moeilijk om wat van mijn ervaringen vanuit het Mobility Mentoring® Netwerk Nederland mee te nemen naar Den Haag: kijk naar de oorzaken van problemen en help mensen daarbij. Alleen pleisters plakken is niet de oplossing. En aan mijn eventuele opvolger in Zaanstad zou ik mee willen geven: hou vast aan deze succesvolle Saenbility-aanpak. Ontwikkel, breid uit, experimenteer. Dit alles ten behoeve van de mensen voor wie we het doen. Nu investeren, is investeren in de toekomst en het welbevinden en welzijn van mensen.”