De VoorzieningenWijzer laat zien op welke kosten je kunt besparen en op welke voorzieningen je recht hebt. De aanpak bestaat uit een kennissysteem in combinatie met een persoonlijk bezoek en begeleiding. Inmiddels zetten veel gemeenten de VoorzieningenWijzer in om te voorkomen dat inwoners (verder) in schulden verzanden. Dat geeft handige inzichten. Zo blijkt uit pilots in meerdere gemeenten dat inwoners de weg naar gemeentelijke voorzieningen moeilijk vinden. Initiatiefnemer Martijn Boer vertelt over de meerwaarde van de aanpak.
Stimuleren gedragsbewust beleid in het sociaal domein
Voor een effectieve aanpak van armoede en schulden wordt meer en meer gekeken naar kennis en inzichten over gedrag. Dat zie je terug in Mobility Mentoring®, maar ook deze Voorzieningenwijzer is daar een mooi voorbeeld van. Op een overzichtelijke kennispagina deelt Platform31 de komende tijd meer voorbeelden over het stimuleren van gedragsbewust beleid in het sociaal domein. Ga naar www.platform31.nl/gedrag-in-beleid voor meer informatie.
Meer lezen?
Achtergrondartikel: Effectieve aanpak armoede en schulden dankzij inzichten over gedrag.
Blog: Kiezen staat vrij, maar struikel niet over de drempels
Toen Martijn Boer nog bij een woningcorporatie werkte, zag hij dat een derde van alle huurders als risicovol werd gezien; zij konden waarschijnlijk op korte termijn niet meer aan bepaalde betalingsverplichtingen voldoen. Vaak waren dit ook personen waarmee welzijnsorganisaties of de gemeente contact probeerden te leggen, bijvoorbeeld voor schuldhulpverlening. De woningcorporatie was dus niet de enige partij die zich zorgen maakte. Tegelijkertijd konden huurders wel gebruikmaken van verschillende financiële voorzieningen, maar de weg daarnaartoe bleek vaak te ingewikkeld. “We zijn als maatschappij in een bepaalde stand geschoten: we detecteren een probleem en bedenken dan steeds nieuwe oplossingen en subsidies. Maar er is al zoveel geregeld. Moeten we daarom mensen niet gewoon beter laten zien hoe het werkt?”
Zo kwam Martijn samen met zijn collega’s van Zorgweb tot De VoorzieningenWijzer. De kern van de aanpak bestaat uit een adviesgesprek met een hiervoor opgeleide consulent. Deze consulent gebruikt daarbij een kennissysteem om het huishouden te helpen slimmere keuzes te maken op het vlak van zorgverzekering, energie, gemeentelijke regelingen, toeslagen en inkomstenbelasting. Samen kijken ze welke keuzes het best passen bij de persoonlijke situatie van het huishouden. Het gemiddelde te behalen voordeel na een bezoek van De VoorzieningenWijzer bedraagt zo’n 500 euro per jaar.
Integraal en onafhankelijk
De VoorzieningenWijzer laat volgens Martijn als onafhankelijke partij zien welke mogelijkheden inwoners hebben. Zo wil hij vooral voorkomen dat mensen ‘laat maar’ denken als zij aanlopen tegen complexiteit en onduidelijkheid. “Dat kan namelijk voor stress zorgen.” En daardoor worden niet altijd slimme keuzes gemaakt bij een financiële tegenvaller, ziet Martijn. “Je moet de doelgroep die je wilt bereiken daarom actief opzoeken en de drempel naar voorzieningen zo laag mogelijk maken. De VoorzieningenWijzer zorgt voor een integrale benadering: we verbinden thema’s en voorkomen daarmee dat mensen niet naar vijf verschillende loketjes hoeven. Snel handelen is daarbij belangrijk, zodat mensen aangehaakt blijven. Daarom willen we altijd een afspraak maken binnen een paar dagen en regelen we zoveel mogelijk direct in het eerste gesprek. Als we twee weken wachten, is de no-show groot.”
De consulenten van De VoorzieningenWijzer zijn volgens Martijn cruciaal. De basis van de aanpak is vertrouwen en de consulenten moeten daarom de juiste vragen stellen. Vervolgens maken ze inzichtelijk wat op basis van de specifieke gezinssituatie verstandig is en tonen ze waar de addertjes onder het gras zitten: “Kun je niet altijd op tijd de energierekening betalen? Dan is het niet handig om te kiezen voor een contract waarbij na een stornering alle voordelen worden stopgezet.” Het kennissysteem is daarbij eenvoudig in gebruik en laat pas berekeningen en uitleg zien als iemand daar mogelijk voor in aanmerking komt. “Ook onthoudt het kennissysteem eerder gemaakte keuzes. Heb je bijvoorbeeld geen kinderen, dan worden regelingen voor kinderen niet getoond.”
Aanvragen en overstappen
In ruim twee jaar sinds de lancering hebben inmiddels 29 gemeenten de weg naar De VoorzieningenWijzer gevonden. In veel van deze gemeenten wordt hierbij samengewerkt met woningcorporaties. Zo ook in de gemeente Hoogeveen. Zij werkten samen met woningcorporatie Domesta bij een pilot met De VoorzieningenWijzer. Hieruit kwamen interessante resultaten naar voren voor de samenwerkende partners. Zo bleek dat het merendeel van de deelnemers aangeeft jaarlijks zelf, of met hulp van anderen, aangifte Inkomstenbelasting te doen. Veel meer winst valt voor bewoners te behalen bij het aanvragen van gemeentelijke regelingen; 85 procent van de deelnemers die op basis van hun inkomen in aanmerking kwamen voor gemeentelijke regelingen, maakte namelijk niet (volledig) gebruik van deze financiële voorzieningen. Voor 73 procent van de deelnemers bleek het verstandig over te stappen naar een andere zorgverzekering en bij 35 procent was het gunstig om van energieleverancier te wisselen.
Risico’s reduceren
Aanvankelijk wilde Martijn met De VoorzieningenWijzer mensen simpelweg kosten laten besparen. “Maar we zien dat het bijvoorbeeld bij de keuze voor een zorgverzekering eerder gaat om het reduceren van risico’s. Mensen hebben vaak geen idee hoe het werkt en nemen daardoor niet het initiatief om over te stappen of ze kiezen voor een stuntaanbieding met een verhoogd risico. Terwijl het vrij zeker is dat ze in januari al hun volledige eigen risico aanspreken. Hierover gaan we het gesprek aan en proberen we te adviseren dat dit niet de beste keuze is.” Naast keuzes inzichtelijk maken, is de insteek van De VoorzieningenWijzer om zaken gelijk te regelen. “Zaken als het aanvragen van toeslagen en de overstap van energieleverancier kunnen we ter plekke regelen. Voor bijvoorbeeld de overstap naar een andere zorgverzekering, wat alleen de laatste zeven weken van het jaar mogelijk is, regelen we een tweede contactmoment. Om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de samenwerking die er lokaal al is, zorgen we in bepaalde gevallen ook voor een warme overdracht naar bijvoorbeeld de Formulierenbrigade, met daarbij een samenvatting met alle gegevens en alle voorzieningen die ze kunnen aanvragen.”
Het kennissysteem wordt continu doorontwikkeld. “We willen dat De VoorzieningenWijzer onderdeel wordt van de samenwerking in het sociaal domein. Het moet niet blijven bij een eenmalige pilot of project bij gemeenten of woningcorporaties. Het moet een terugkerend traject zijn en aansluiten bij bestaande hulpverleningstrajecten in de gemeente. Dit gebeurt bijvoorbeeld al in de gemeente Assen. Daar zijn medewerkers van het werkplein, de woningcorporatie, de GKB en de welzijnsorganisatie inmiddels zelf opgeleid tot consulent en is de aanpak onderdeel gemaakt van reguliere werkprocessen. De VoorzieningenWijzer kan ervoor zorgen dat er inzicht gecreëerd wordt in het recht dat mensen hebben op bepaalde (inkomens)voorzieningen, hierdoor ervaren mensen meer rust en ruimte om bijvoorbeeld hun financiën beter op orde te krijgen. En kan iemand bijvoorbeeld wél succesvol deelnemen aan een budgetcursus.”